Immunotherapie of immuuntherapie is een behandeling die bij verschillende kankersoorten kan worden toegepast. Er zijn veel nieuwe ontwikkelingen op het gebied van immunotherapie. Als immuuntherapie kunnen verschillende medicijnen gebruikt worden.
Bij een behandeling met immunotherapie bij kanker wordt het immuunsysteem van je lichaam gebruikt om de kankercellen aan te vallen. Het immuunsysteem wordt door de behandeling ondersteund of extra actief gemaakt.
Bij onder andere huidmelanomen geeft deze manier van kankerbestrijding goede resultaten. Echter, het oog heeft een eigen immuunsysteem dat extra beschermend werkt tegen het doordringen van invloeden van buitenaf. Daardoor werken bestaande immuuntherapieën niet goed bij het oogmelanoom en de uitzaaiingen daarvan.
Er zijn ontwikkelingen gaande op dit gebied. Uit de voormalige IMCgp100 trial heeft men goede resultaten gehaald bij het oogmelanoom. Op dit moment wordt er een – op het oogmelanoom gericht- medicijn uit ontwikkeld; Tebentafusp. Het duurt echter een lange tijd voordat medicijnen worden goedgekeurd en daadwerkelijk aan patiënten kunnen worden gegeven, daar gaan jarenlange studies/trials aan vooraf. Voor oogmelanoom speelt daarbij de geringe beschikbaarheid van grote aantallen patiënten voor trials een negatieve rol. Ook gaan er jaren voorbij voordat een medicijn goedgekeurd wordt door het Europees Medicijn Agentschap en kan worden opgenomen in de te vergoeden medicijnenlijst van de zorgverzekeraars, en soms gebeurt dat laatste niet eens. Diegene die medicijnen uitvindt en produceert (voor het gemak; de farmaceutische industrie genoemd) steekt veel geld in de ontwikkeling daarvan en wil uiteraard winst maken. Overheidsinstanties en farmaceuten zijn vaak verwikkeld in jarenlange procedures over toelatingen en vergoedingen. Hiervan is de patiënt de dupe: er is een nieuw medicijn dat werkt … alleen (nog) niet beschikbaar/betaalbaar voor die zelfde patiënt.
Het nieuwe medicijn Tebentafusp werd op 22 februari 2021 opgenomen in de groep “Orphan Drugs” door het EMA (Europees Medicijn Agentschap). Een speciale positie voor medicinale behandeling van een zeldzame ziekte. Op 2 april 2021 heeft de Amerikaanse geneesmiddelenfabrikant bevestigd, dat het experimentele geneesmiddel Tebentafusp (IMCgp100) beschikbaar wordt gesteld voor een specifiek deel van de mensen met uitgezaaid oogmelanoom in Nederland. Het bedrijf dat de nieuwe behandeling/het medicijn ontwikkelt, kan in afwachting van de officiële goedkeuring ervan, in samenspraak met de overheid namelijk beslissen dat zij de behandeling toch aanbiedt. Als de patiënt een geneesmiddel krijgt dat nog niet geregistreerd is, noemen we dat; in compassionate use. Vaak kan dan slechts een beperkte groep patiënten van deze mogelijkheid gebruik maken. Daarmee wordt wel de mogelijkheid gecreëerd het nieuwe medicijn nog verder te bestuderen/ontwikkelen.
Onder compassionate use is op dit moment (kleinschalig en beperkt) het nieuwe middel in NL beschikbaar. Tebentafusp is een speciaal type immuuntherapie en heeft de potentie om de eerste nieuwe therapie te zijn die de algemene overleving verbetert van een deel van de patiënten met gemetastaseerd oogmelanoom. De specifieke groep oogmelanoompatiënten die in aanmerking komt zijn volwassen, HLA-A*0201-positieve (dit is een soort enzym in je bloedgroep) patiënten met niet-operabele uitzaaiingen van het oogmelanoom.
Tebentafusp krijg je in de vorm van een infuus. Het dient wekelijks toegediend te worden. Voor de eerste 3 infusen wordt je een dag en een nacht opgenomen in het ziekenhuis. De dosis Tebentafusp in het infuus wordt in drie stappen verhoogd. Het middel komt in het totale lichaam terecht en heeft dus ook invloed op het hele lijf. Vóór je het middel krijgt toegediend ontvang je medicijnen die een eventuele allergische reactie kunnen opvangen.
Immunotherapie kent bijwerkingen. Dat is bij Tebentafusp ook zo. Vooral de eerste drie infusen geven reactie, vandaar die ziekenhuisopname. Tot nu toe nemen de meest erge bijwerkingen na infuus 3-4 af. Het lichaam went aan het middel. Van het medicijn kun je hoge koorts krijgen en ook een branderige jeuk. Er treden huidproblemen op, het pigment in je huid kan verdwijnen. je (lichaams)haar kan wit worden en/of valt uit. Let wel; de bijwerkingen verschillen van patiënt tot patiënt.
Je moet elke week, op dezelfde dag naar het LUMC voor je infuus, in andere ziekenhuizen wordt het niet gegeven. Dat kan voor sommige patiënten een belasting zijn, vooral als je ver moeten reizen. Mocht je slecht te prikken zijn, dan kan er een PAC worden geplaatst. Een PAC (oftewel port a cath) is een onderhuids reservoir met een ‘luikje’ naar de bloedbaan. Meestal wordt het onder het sleutelbeen, boven de borst met een kleine ingreep ingebracht onder lokale verdoving. Men kan dan het infuus via de PAC aansluiten. Deze manier van infuus aansluiten is minder belastend voor patiënten die vaak moeten worden aangeprikt.
Na 12 weken worden er scans gemaakt om te bepalen of het medicijn werkt en of je met deze behandeling door kan én wil gaan.
Bij patiënten die niet het juiste HLA enzym hebben wordt soms immuuntherapie die men bij huidmelanomen gebruikt toegepast, in de hoop dat het deze patiënten kan helpen.
Op het moment zijn er -buiten Nederland- studies naar andere mogelijkheden,- voor zowel HLA-A*0201 als niet HLA-A0201 patiënten – gaande. In de zomer van 2022 wordt er een trial in Nederland verwacht.